kaos'un gizli hayatı (bbc bağlantısı)
"ilk defa bilim evrenin ve canlıların var oluşunu açıklarken dinleri ve inançları geride bıraktı." böyle iddialı bir cümle ile başlıyor belgesel. sonrasında nasıl oluyor da su ve toprak biz insanlığı yaratıyor sorusuna çarpıcı, bakış açısı değişikliği yaratan cevaplar sunuyor. bu cevapları deneylerle gösteriyor. çarpıcı açıklamaların arka fonunda ise birçok yeniliği borçlu olduğumuz bilim adamlarının hazin hikayeleri var.
bu belgeseli izleyene kadar kaos teorisinin ne kadar muhteşem bir teori olduğunu ve nasıl da ufuk açtığını bilmiyordum. ilgilenmemiştim. en kötüsü teoriyi bilmediğimi de bilmiyordum.
düşüncelerim şöyleydi: "kaos teori" yani işte deterministik değil yani bilemiyorsun ne zaman ne olacağını. "çin'deki bir kelebeğin kanat çırpışı amerika'da bir fırtınaya neden olabilir." yani işte her şey birbirine bağlı. ha bir de sigara dumanını inceler.
düşüncelerim şöyleydi: "kaos teori" yani işte deterministik değil yani bilemiyorsun ne zaman ne olacağını. "çin'deki bir kelebeğin kanat çırpışı amerika'da bir fırtınaya neden olabilir." yani işte her şey birbirine bağlı. ha bir de sigara dumanını inceler.
bütün bu gördüğümüz evren, dünya, insan, orman, çöl basit ama çok basit kurallarla açıklanabilir mi? çok basit bileşenler çok basit kurallara uyarak bu karmakarışık dünyayı oluşturabilir mi? bütün herşey çok basit ve belirli kurallarla hareket eden parçacıklar ve geri bildirim döngüsüyle ilgili. bu basit çıkarım nelere gebe. inanmıyor insan. diyor ki yok yaw bu kadar karışık bir sistem ancak çok karışık kurallar ile var olabilir. ya da tahayyül edilemeyecek kudrette bir yaratıcı yapabilir.
bizim beynimiz almıyor. biraz analitik bakış açımızdan. bize düşünmeyi, sorgulamayı, problem çözmeyi ve araştırmayı hep analitik yolla öğrettiler. nedir analitik yol. sistemin parçalarını keşfederek bütünü hakkında bilgi edinmek. eee böyle bakınca bir insanı nasıl anlayabiliriz. parçalara inersek insan dediğin toprak ve su gibi bileşenlere kadar parçalanır. suyu toprağı yanyana getirince insanı anlayabiliyor muyuz? analitik yöntem bu noktada çuvallıyor. çok basit kurallarla çalışan parçalardan oluşmuş bir sistem bu karmakarışık hayatı yaratıyor. analitik bakış ile anlgılanmıyor yeni bir şekilde bakmak lazım. belgesel çok da güzel açıklıyor bu aklımızın almak istemediği durumu.
kaos teorisinde güzel olan bir nokta daha var. karmaşık sistemin oluşma mekanizmasını açıklıyor ve de ekliyor: "basit parçaların etkileşiminden oluşacak yapıyı ve sonrasını belirleyemezsin". yani kontrol için ne kadar uğraşırsak uğraşalım nafile. bu durumda yapılabilecek en gerçekçi strateji hayatla birlikte akabilmek. bu teori latin halklarının şu özdeyişini çok da güzel doğruluyor: "hayat teorilerimizden daha yaratıcıdır"
youtube bağlantıları (part 1..6):
2 yorum:
Çok merak ettim belgeseli ama youtube açamıyorum ben.. bir de okurken aklıma "bütün, parçaların toplamından daha fazladır" önermesi geldi.. Dünyayı anlarken, sorgularken kullanılabilecek bir bilgi gibi duruyor.. Sanırım Gestalt'ı bu yüzden seviyorum.. Baktığım heryerde onu görür oldum.. Neyse :)
youtube'a giremiyorum diyenlere: http://blogumdan.com/2008/01/kapatilmis-youtubea-nasil-girilir-dns.html
Yorum Gönder